Meta-uczenie się i myślenie wyższego rzędu, czyli nie chodzi tylko o to, czego się uczyć, ale także jak się uczyć?
„Motywacja osiągnięć zaspokajana jest zwykle przez świadomość
osobistej skuteczności w istotnej dla jednostki sferze działania.
Motywy te łączą specyficzne cele, sposoby ich osiągania, planowanie
wysiłku i poczucie własnej wartości”.
Philip Zimbardo
Studenci podejmują studia wyższe z pewną bazą wiedzy i umiejętności, które nabyli i wypracowali w szkole średniej. Nie wszyscy jednak posiadają umiejętności dotyczące wyboru strategii uczenia się oraz planowania i sposobu kontroli tego procesu. Mają także trudności w regulacji swojego zachowania adekwatnie do sytuacji dydaktycznej, a studiowanie z założenia wymaga od studentów większej samodzielności, odpowiedzialności i dojrzałości. W związku z tym nie jest im łatwo dostosować się do różnych, często nowych scenariuszy uczenia się.
Umiejętności związane z uczeniem wchodzącą w zakres procesu samoregulacji, który umożliwia kształtowanie dojrzałej postawy studenta aktywnie uczącego się, który posiada jednocześnie przekonanie o praktycznej przydatności nauki. Co więcej, jest on otwarty na autorefleksję, a zatem podważanie własnych założeń i przemyśleń. Dlatego działania edukacyjne w szkolnictwie wyższym powinny obejmować także wiedzę i zapewniać umiejętności dotyczące tego, „jak” się uczyć.
Rozwijanie umiejętności samoregulującego uczenia się przynosi ogromne korzyści w zakresie osiągnięć, zaangażowania i motywacji. Wpływa na umiejętność myślenia wyższego rzędu, takich jak myślenie kreatywne i krytyczne. Pomaga budować pewność siebie i rozwijać skłonności do uczenia się, które pozwalają na akademickie i kreatywne podejmowanie ryzyka, rozwiązywanie problemów, myślenie dywergencyjne i innowacyjne. Samoregulacja w uczeniu powinna być wspierana (współregulacja) poprzez odpowiednie działania środowiska, np. poprzez wsparcie i zachętę. Duże wyzwania w kwestii samoregulacji stanowią dla studentów formy nauczania przez Internet, podczas których to na studentach często spoczywa obowiązek zachowania autonomii, podejmowania decyzji i kierowania procesem uczenia się. Trudności w zakresie samoregulacji wśród studentów zwykle prowadzą do prokrastynacji, i jak pisze Elżbieta Jaworska „zwlekanie staje się powszechną i szkodliwą formą nieudolności w ramach samokontroli”.
Zimbardo, P., 1999. Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jaworska, E., 2013. Przyczyny i konsekwencje prokrastynacji akademickiej. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica 72.
Dębska, U. i in., 2008. Z badań nad samoregulacją w uczeniu się. Psychologia Rozwojowa, tom 13, nr 2.
