Wyzwania i trudności: spokojne morze nie czyni zręcznych żeglarzy
„Jeśli zamkniesz drzwi przed wszelkim błędem, prawda pozostanieza drzwiami”.
Rabindranath Tagore
Studia wyższe to przed studentami nowe wyzwania i doświadczenia edukacyjne, takie jak rozwiązywanie trudnych problemów, zrozumienie złożonych treści, korzystanie z nieznanych, złożonych technologii i materiałów oraz podejmowanie niełatwych decyzji. Zbyt duże wyzwania i trudności w nauce mogą sprawić, że studenci mogą utknąć w martwym punkcie lub wpaść w impas zwłaszcza wtedy, gdy nowe informacje zaprzeczają ich istniejącej wiedzy. Poczucie porażki jako reakcji emocjonalnej może tworzyć przeszkodę w uczeniu się, prowadzić do odczuwania nudy lub frustracji czy też nabycia przekonania o niemożliwości i niezdolności zrozumienia i nauczenia się materiału. Wyzwanie może być też uznane za wezwanie do podjęcia działań edukacyjnych zmieniających strategię uczenia się. Może być motywatorem uczenia się, co oznacza, że doświadczanie trudności i poczucie porażki może być korzystne. Trudności wymagają od studentów wydatkowania większego wysiłku umysłowego, co też lepiej utrwala efekty podjętych działań. Mogą być szczególnie sprzyjające w przypadku uczenia się konceptualnego, w którym studenci czasami muszą przezwyciężyć błędne przekonania, zanim rozwiną bardziej wyrafinowane rozumienie. Złożone doświadczenie edukacyjne, w tym trudności i porażki, zapewnia możliwość eksperymentowania i kreatywnego myślenia, jest warunkiem sine qua non prowadzącym do zaangażowania studentów w głębokie uczenie się. Niemniej jednak, jak pisze Jason Lodge i in. „ważne jest zrozumienie mechanizmu i roli doświadczania porażki, gdyż studenci różnią się między sobą i w różnych okolicznościach, tj. w różnych środowiskach uczenia się i rodzajach zajęć edukacyjnych, a także w różnych dziedzinach nauki inaczej reagują na trudności i w inny sposób odczuwają porażkę”. Zrozumienie tego faktu jest kluczowe dla projektowania zajęć typu „uczenia się na błędach” czy też „odkrywania i tworzenia wiedzy” oraz zapewnienia odpowiedniej interwencji nauczycielskiej. Studenci, którzy posiadają rozwinięte zdolności zarządzania swoimi działaniami, pomysłami i uczuciami lepiej reagują na porażkę i efektywniej podnoszą się po niepowodzeniach.
Lodge, J.M., Kennedy, G., Lockyer, L., Arguel, A., Pachman, M., 2018. Understanding Difficulties and Resulting Confusion in Learning: An Integrative Review. Frontiers in Education. Section Educational Psychology.
Nowak, K., red., 1998. Leksykon złotych myśli. Warszawa, Książka i Wiedza.
